Wie zijn we?
De Werkgroep Geologie verenigt geïnteresseerde vrijwilligers met of zonder voorkennis van geologie. Momenteel bestaat de Werkgroep Geologie uit een 20-tal vaste medewerkers en een belangrijk aantal losse medewerkers. Het voorzitterschap wordt momenteel waargenomen door Roland Dreesen en Dany Van Uytven. Het dagelijks bestuur van de werkgroep bestaat uit Peter Hoet, Alida Vanholst, Jos Janssen, Bert Neyens, Roland Dreesen en Dany Van Uytven. De verslaggeving gebeurt door Myriam Timmermans. Het secretariaat en de logistiek zijn in de handen van Marleen Akkermans. Onze webmaster en contactpersoon van de werkgroep is Yvette Cordie. Het toezicht op de logistieke ondersteuning en praktische organisatie van excursies, ligt in de handen van Jos Janssen.
Wat doen we?
Informatie, sensiblisatie en educatie zijn kerntaken van de Werkgroep Geologie. Het inventariseren en het conserveren van aardkundige waarden (geologisch erfgoed) binnen de provincie Limburg is één van de hoofddoelstellingen. Dit gebeurt via diverse activiteiten op het terrein en tijdens maandelijkse thematische vergaderingen, vaak op verschillende locaties. Jaarlijks wordt ook een “grote” thematische geologische excursie georganiseerd, met aandacht voor diverse aspecten van de aardwetenschappen.
Op dit ogenblik is het uitwerken van geologische fiets- en wandelroutes (“urban geology”) in geselecteerde geografische streken van Limburg de hoofdactiviteit, naast gericht terreinwerk (o.a. gedetailleerde opnames van tijdelijke ontsluitingen, handboorcampagnes, grindtellingen in Maasterrassen), ook nog laboratoriumonderzoek (zandanalyses, metingen van korrelgrootten) en opleidingen (cursussen). De Werkgroep Geologie participeert aan terreinstudies en voert onderzoeken uit op eenvoudig verzoek: leden van de werkgroep werken zo nauw mogelijk samen met andere LIKONA-werkgroepen (o.a. Mycologische Werkgroep, Plantenwerkgroep) en met collega’s van ondermeer het KBIN (Koninklijk Belgisch Instituut voor Natuurwetenschappen), het VITO (Vlaamse Instelling voor Technologisch Onderzoek), de Regionale Landschappen en het Nationaal Park Hoge Kempen. Daarnaast organiseert de werkgroep regelmatig publieksactiviteiten zoals geleide wandelingen en geologische fietstochten of lezingen en dit voor diverse organisaties.
Bijzondere initiatieven van de Werkgroep Geologie zijn o.a.geweest:
- de ondersteuning van het NPHK in haar kandidatuur voor het bekomen van het UNESCO-label als World Heritage Site met een dossier over de geologische erfgoedwaarden van de Hoge Kempen.
- de inrichting van Het Stenenpad in Kattevennen, Genk (een reis doorheen de tijd) in het kader van het Internationaal Jaar van de Planeet Aarde: opmaak van een brochure
- het aanleggen van een geologische rotstuin (bestaande uit ijsschotszwerfstenen) in samenwerking met Sibelco in de heringerichte groeve van de Kikbeek in Opgrimbie (Maasmechelen)
- de medewerking aan een brochure over Kwartsiet en Gobertange, natuurstenen uit Zuid-Hageland (Regionaal Landschap Zuid-Hageland)
Publicaties
Observeren, beschrijven en inventariseren is belangrijk, maar deze resultaten willen we graag met jullie delen. Dit doen we zowel in LIKONA -jaarboeken, in digitale artikels van Natuuronderzoek Limburg, in internationale wetenschappelijke tijdschriften en in diverse voordrachten.
In samenwerking met het NPHK werd een Zoekkaart voor Keien gepubliceerd, die aan elke wandelaar toelaat de oorsprong en geologische herkomst van keien in de Hoge Kempen te achterhalen.
In een recent internationaal standaardwerk over landschappen van België en Luxemburg werkten LIKONA-leden mee aan een artikel over de Kempen: Beerten, K., Dreesen, R., Janssen, J. & Van Uytven, D.,(2018). The Campine Plateau, in: Dumoulin, A. (uitgever): Landcapes and Landforms of Belgium and Luxembourg. Springer International Publishing, ISBN 978-3-319-58237-5, pp. 193-214.
Excursieverslagen
Raadpleeg het overzicht van de excursieverslagen.
Fiets- en wandelroutes
- Geologische fietsroute: Voerstreek-Mergelland
- Geologische wandelroute: Openluchtmuseum Bokrijk
- Geologische fietsroute: Herk & Mombeek
- Geologische fietsroute: Halen
- Geologische fietsroute: "Tussen Kempen & Maas"
- Geologische fietsroute: Hoge Kempen
- Geologische fietsroute: De Wijers in de Lage Kempen
- Geologische fiets- en wandelroute: de fruitstreek
Boeken
- De Abdij van Averbode: Een verhaal van steen en marmer
- Atlas natuursteen in Limburgse monumenten (uitverkocht)
- De mergels van Gelinden en de Tufsteen van Lincent
- Belgisch Marmer
- Atlas natuursteen in Limburgse gebouwen (nieuw)
- Stenen vertellen, 500 miljoen jaar geschiedenis in een notendop (nieuw)
Verrassende verhalen over ons natuurhistorisch erfgoed
- Fundamenten Vlinderpark rusten op zeebodem - HBvL 2017-03-03
- Vuursteen bouwmateriaal voor kerktorens in Zuid-Limburg - HBvL 2017-04-07
- Een zeebodem onder de leem - HBvL 2017-05-05
- Het nieuwe Stenenpad in Genk - HBvL 2017-05-26
- Grindterrassen in het Maasland - HBvL 2017-07-07
- Van tropisch moerasbos tot Winterslagse duivel - HBvL 2017-08-04
- Zwervende reuzen vinden hun weg naar voortuinen - HBvL 2017-09-01
- De schelpen van Alden Biesen - HBvL 2017-10-06
- De unieke landduinen in Limburg - HBvL 2017-11-03
- Keiharde bleke zandsteen, des duivels zo hard - HBvL 2017-12-08
- Wind voerde leem in ijstijd naar Haspengouw - HBvL 2018-02-02
- IJzeroer in molshopen van De Wijers - HBvL 2018-04-06
- Waarom Sint-Lambrechts-Herk ook Moos Herk wordt genoemd - HBvL 2018-05-04
Speciale vondsten
Het opvolgen van de natuur zorgt dat we regelmatig tijdelijke ontsluitingen in het landschap ontdekken waar we een blik kunnen werpen in de ondergrond van Limburg. Deze geologische kijkvensters geven ons de kans om de boeiende voorgeschiedenis van Limburg, die vele duizenden of zelfs miljoenen jaar oud is, als een echte detective te ontrafelen en te reconstrueren. Bovendien worden in onze akkers regelmatig eigenaardige stenen naar boven geploegd (bijvoorbeeld de z.g. duivelsstenen), die getuigen van inmiddels verdwenen, miljoenen jaren oude zeeafzettingen.
Heb je vragen over een steen, fossiel of mineraal? Of heb je beeldmateriaal om te laten determineren of om te plaatsen? Neem zeker contact op met Luc Crèvecoeur via likona@limburg.be of tel. 011 26 54 62.
Oproep medewerking "grote stenen"
Help ons zoeken naar bijzondere grote stenen, zoals “duivelsstenen” (zoetwaterkwartsieten of silcretes). In deze presentatie over het project "inventaris Limburgse duivelsstenen" kun je achterhalen waarover het gaat, waarom deze stenen zo interessant zijn en waarom ze bescherming verdienen.
Help ons tevens grote Maaskeien (ijsschotszwerfstenen) in Limburg lokaliseren. Wat ijsschotszwerfstenen zijn, vind je in een artikel uit het laatste LIKONA - jaarboek.
Lopende onderzoeken (“citizen’s science”)
Verkennen, uitwerken en publiceren van geologische fiets- en wandelroutes in Limburg, met aandacht voor de relatie tussen ondergrond en bovengrond, natuur en cultuur. Onderzoek naar de geologische herkomst en de kenmerken van belangrijke Limburgse natuurlijke grondstoffen, zoals grind en zand. Een overzicht van de eerste resultaten van recent grindonderzoek kun je vinden in een artikel dat verscheen in het LIKONA jaarboek 2014.
In voorbereiding zijn:
- de geologische fietsroute in de Wijers in de Lage Kempen
- de geologische fietsroute Fruitstreek (omgeving van Sint-Truiden)
- onderzoek van de verschillende zandsoorten in Limburg (Zandboek voor Limburg)
- onderzoek van het grind in de Maasterrassen
- begeleidend gidsboek voor het Stenenpad Kattevennen, Genk.
Studiedagen
De Werkgroep Geologie neemt actief deel aan verschillende studiedagen, zowel op Vlaams of (inter)nationaal niveau:
- 2008: Congres "The Archaeology of Erosion, Erosion of Archaeology", Brussel
- Studiedag naar aanleiding van Europa’s 2012 conference
- 2015-11-15: Contactforum on Geoheritage, Geoconservation & Geotourism, Brussel
- 2018-02-09: Making Victorian Dublin International Conference, Dublin, Ireland.
- Invited speaker: R. Dreesen (LIKONA, Belgium): Geodiversity reflected in the built environment: geotourism initiatives in the province of Limburg, Belgium
- 2018-12-03: Contactdag - België en het UNESCO Geoparks program, Brussel.
- Informatie-uitwisseling en bespreking van de situatie in België: M. Dusar (Belg. Geol. Dienst) & R. Dreesen (LIKONA): Wat leren we uit bestaande en eerdere initiatieven in België rond geotoerisme, geo-erfgoed, zoals fietsroutes, publicaties, …?